“Thay đổi địa giới hành chính là gì?” – Đây là câu hỏi thường được đặt ra khi nói đến việc điều chỉnh ranh giới các đơn vị hành chính như xã, huyện, hay tỉnh. Việc thay đổi địa giới hành chính không chỉ đơn thuần là một hành động kỹ thuật, mà còn là một công cụ quan trọng để quản lý nhà nước hiệu quả, đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế – xã hội, và giải quyết các vấn đề về dân cư hoặc địa lý. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu khái niệm, mục đích, ý nghĩa và quy trình thực hiện thay đổi địa giới hành chính, từ đó thấy rõ tầm quan trọng của nó đối với sự phát triển quốc gia.

1. Thay đổi địa giới hành chính là gì?

2. Các hình thức thay đổi địa giới hành chính

a. Chia tách đơn vị hành chính

Chia tách đơn vị hành chính là hình thức điều chỉnh trong đó một đơn vị hành chính được tách ra thành hai hoặc nhiều đơn vị nhỏ hơn. Mục tiêu chính của việc chia tách là giảm tải áp lực quản lý, đặc biệt ở các địa phương có quy mô dân số quá đông hoặc diện tích quá lớn.  Ngoài ra, chia tách cũng giúp đáp ứng tốt hơn nhu cầu phát triển kinh tế – xã hội ở từng khu vực nhỏ.

Ví dụ: Chia tách một huyện đông dân để thành lập thêm huyện mới.

b. Sáp nhập đơn vị hành chính

Sáp nhập đơn vị hành chính là việc hợp nhất hai hoặc nhiều đơn vị hành chính nhỏ thành một đơn vị lớn hơn. Hình thức này thường nhằm mục đích tinh gọn bộ máy quản lý, tiết kiệm nguồn lực, và nâng cao hiệu quả hành chính.  Sáp nhập thường được thực hiện ở những địa phương có quy mô dân số thấp hoặc đơn vị hành chính quá nhỏ để tự vận hành độc lập.

Ví dụ: Hợp nhất hai xã nhỏ thành một xã để giảm chi phí quản lý.

c. Điều chỉnh ranh giới giữa các đơn vị hành chính

Điều chỉnh ranh giới giữa các đơn vị hành chính là quá trình thay đổi một phần diện tích hoặc ranh giới quản lý giữa các đơn vị hành chính liền kề. Mục tiêu của hình thức này là giải quyết các tranh chấp địa giới, phù hợp với thực tiễn quy hoạch hoặc sự thay đổi tự nhiên như dòng chảy sông ngòi. Việc điều chỉnh cũng giúp phân chia hợp lý hơn về dân cư và tài nguyên giữa các khu vực.

Ví dụ: Chuyển một cụm dân cư từ xã này sang xã khác để thuận lợi trong quản lý.

d. Nâng cấp đơn vị hành chính

Nâng cấp đơn vị hành chính là hình thức chuyển đổi cấp bậc của một đơn vị hành chính lên mức cao hơn, như từ xã lên phường, hoặc từ huyện lên quận. Hình thức này thường áp dụng ở các khu vực có tốc độ phát triển kinh tế, dân số, và đô thị hóa nhanh chóng. Nâng cấp đơn vị hành chính không chỉ giúp cải thiện năng lực quản lý nhà nước mà còn thu hút đầu tư và thúc đẩy phát triển đô thị.

Ví dụ: Một huyện được nâng cấp thành quận để phù hợp với sự gia tăng dân cư và nhu cầu đô thị hóa.

e. Hạ cấp đơn vị hành chính

Hạ cấp đơn vị hành chính là quá trình chuyển đổi một đơn vị hành chính xuống cấp thấp hơn, thường được thực hiện khi quy mô dân số, kinh tế hoặc vai trò quản lý của khu vực đó không còn phù hợp với cấp bậc hiện tại. Hình thức này giúp điều chỉnh lại bộ máy quản lý để phù hợp hơn với thực tế địa phương.

Ví dụ: Một phường ở vùng đô thị hóa chậm có thể được chuyển thành xã để giảm chi phí vận hành và quản lý.

g. Thành lập mới đơn vị hành chính

Thành lập mới đơn vị hành chính là việc tạo ra một đơn vị hành chính mới từ các khu vực hiện có hoặc từ các vùng được khai hoang, phát triển. Hình thức này thường được áp dụng ở những nơi cần thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội, như các khu vực vùng sâu, vùng xa, hoặc các khu đô thị mới.

Ví dụ: Một thị xã mới có thể được thành lập từ việc tái tổ chức các xã trực thuộc một huyện để tập trung nguồn lực và phát triển đồng bộ.

3. Nguyên tắc điều chỉnh địa giới hành chính quy định như thế nào?

Theo quy định tại Điều 128 Luật Tổ chức chính quyền địa phương 2015, được sửa đổi, bổ sung bởi Luật Tổ chức chính phủ và Luật Tổ chức chính quyền địa phương sửa đổi 2019, cũng như điểm b khoản 2 Điều 57 Luật Quy hoạch 2017, nguyên tắc điều chỉnh địa giới hành chính được quy định như sau:

[1] Pháp luật khuyến khích việc sáp nhập các đơn vị hành chính ở cùng cấp nhằm tinh gọn bộ máy, nâng cao hiệu quả quản lý, và tổ chức lại các đơn vị hành chính không đạt tiêu chuẩn theo quy định.

[2] Việc thành lập, nhập, chia, điều chỉnh địa giới hành chính chỉ thực hiện trong các trường hợp cần thiết và phải đảm bảo:

• Phù hợp quy hoạch: Phải tuân thủ các quy hoạch liên quan đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt.
• Lợi ích chung: Đảm bảo hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước; phát huy tiềm năng, lợi thế để thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội ở địa phương và quốc gia.
• Quốc phòng, an ninh: Đảm bảo các yêu cầu về quốc phòng, an ninh, trật tự, và an toàn xã hội.
• Yếu tố văn hóa và dân tộc: Phù hợp với lịch sử, truyền thống, văn hóa của địa phương; đảm bảo đoàn kết dân tộc và tạo thuận tiện cho Nhân dân.
• Đặc điểm địa phương: Căn cứ vào tiêu chuẩn của các đơn vị hành chính phù hợp với đặc điểm của nông thôn, đô thị, hoặc hải đảo.

[3] Việc giải thể đơn vị hành chính chỉ được thực hiện trong các trường hợp sau:

• Yêu cầu phát triển kinh tế – xã hội: Nhằm đáp ứng mục tiêu phát triển kinh tế, bảo đảm quốc phòng và an ninh của địa phương hoặc quốc gia.
• Thay đổi yếu tố địa lý: Khi các yếu tố địa lý, địa hình thay đổi ảnh hưởng trực tiếp đến sự tồn tại của đơn vị hành chính.

[4] Chính phủ có trách nhiệm trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội hoặc Quốc hội để quy định cụ thể về tiêu chuẩn của các đơn vị hành chính. Tiêu chuẩn này được xây dựng nhằm đảm bảo tính đồng bộ, minh bạch, và phù hợp với đặc điểm của từng vùng, miền trong cả nước.

4. Quy trình thay đổi địa giới hành chính như thế nào năm 2025?

Thay đổi địa giới hành chính là một quá trình phức tạp, đòi hỏi tuân thủ các quy định pháp luật và sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Dưới đây là các bước chính trong quy trình này:

Bước 1: Khảo sát và đánh giá hiện trạng

Quy trình bắt đầu với việc khảo sát và đánh giá thực tế tại khu vực cần thay đổi. Các cơ quan chức năng sẽ thu thập thông tin về dân cư, kinh tế, xã hội, địa lý, và các vấn đề phát sinh như xung đột ranh giới, áp lực quản lý, hoặc nhu cầu phát triển. Mục tiêu của bước này là xác định lý do và tính cần thiết của việc thay đổi địa giới hành chính.

Bước 2: Lập đề án thay đổi địa giới hành chính

Dựa trên kết quả khảo sát, một đề án cụ thể sẽ được xây dựng. Đề án này phải nêu rõ:

• Lý do và mục tiêu thay đổi.
• Phạm vi thay đổi địa giới hành chính.
• Đánh giá tác động về kinh tế, xã hội, và quản lý nhà nước.
• Kế hoạch triển khai, bao gồm ngân sách dự kiến và các biện pháp đảm bảo ổn định sau khi thay đổi.

Bước 3: Tham vấn ý kiến các bên liên quan

Đề án sẽ được trình bày để lấy ý kiến từ các cấp chính quyền địa phương, các cơ quan chuyên môn, và người dân trong khu vực bị ảnh hưởng. Sự đồng thuận của cộng đồng và các bên liên quan là yếu tố quan trọng để đảm bảo tính khả thi của đề án.

Bước 4: Trình phê duyệt đề án

Sau khi hoàn thiện, đề án sẽ được trình lên các cơ quan có thẩm quyền để xem xét và phê duyệt. Cụ thể:

• UBND cấp tỉnh: Đề xuất thay đổi.
• HĐND cấp tỉnh: Thông qua đề án.
• Chính phủ và Quốc hội: Đối với các thay đổi lớn như thành lập tỉnh mới hoặc thay đổi cấp hành chính đặc biệt.

Bước 5: Ban hành quyết định chính thức

Sau khi được phê duyệt, cơ quan có thẩm quyền sẽ ban hành quyết định thay đổi địa giới hành chính dưới dạng nghị quyết, quyết định hoặc chỉ thị. Quyết định này sẽ quy định chi tiết về phạm vi, thời gian, và các bước triển khai.

Bước 6: Tổ chức thực hiện

Quyết định thay đổi địa giới hành chính sẽ được triển khai thực tế, bao gồm:

• Điều chỉnh hệ thống quản lý nhà nước, như cơ cấu tổ chức, phân bổ cán bộ, và tài chính.
• Thông báo đến người dân, cập nhật bản đồ hành chính, và thực hiện các điều chỉnh liên quan đến đất đai, hộ khẩu, và dịch vụ công.

Bước 7: Giám sát và đánh giá sau thay đổi

Sau khi thay đổi, các cơ quan chức năng sẽ tiếp tục theo dõi, đánh giá hiệu quả thực tế của việc điều chỉnh. Việc này nhằm đảm bảo các mục tiêu ban đầu được thực hiện đúng và giải quyết kịp thời các vấn đề phát sinh.

Thay đổi địa giới hành chính là một nội dung quan trọng trong công tác quản lý nhà nước, góp phần xây dựng hệ thống hành chính hiệu quả và phù hợp với nhu cầu phát triển thực tế. Với những thông tin chi tiết và chính xác, Luật và Kế toán Việt Mỹ hy vọng đã giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về khái niệm, các hình thức và quy trình liên quan đến thay đổi địa giới hành chính. Nếu bạn cần tư vấn hoặc hỗ trợ pháp lý liên quan đến thủ tục này, đừng ngần ngại liên hệ với chúng tôi để được phục vụ một cách chuyên nghiệp và tận tâm nhất.

DỊCH VỤ LUẬT – TƯ VẤN THUẾ SỐ 1 HIỆN NAY

Dịch vụ Luật và Tư vấn thuế đáng tin cậy nhất hiện nay, được đánh giá cao bởi khách hàng và cung cấp các giải pháp phù hợp và chuyên nghiệp cho doanh nghiệp.

HOTLINE: 0972 393 735 (HỖ TRỢ 24/7)

YÊU CẦU TƯ VẤN YÊU CẦU BÁO GIÁ CHAT TRỰC TIẾP VỚI CHÚNG TÔI