Trong nền kinh tế thị trường, nguyên tắc cơ bản trong hoạt động thương mại đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo sự phát triển bền vững và minh bạch của doanh nghiệp. Việc tuân thủ các nguyên tắc như tự do thương mại, bình đẳng giữa các chủ thể, trung thực trong kinh doanh hay bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng không chỉ giúp doanh nghiệp hoạt động hiệu quả mà còn góp phần tạo dựng môi trường cạnh tranh lành mạnh. Bài viết này sẽ phân tích chi tiết các nguyên tắc quan trọng trong thương mại, qua đó làm rõ tầm quan trọng của chúng đối với sự phát triển kinh tế và xã hội.

1. Hoạt động thương mại là gì?

Hoạt động thương mại là các hoạt động nhằm mục đích sinh lợi, bao gồm việc mua bán hàng hóa, cung ứng dịch vụ, đầu tư, xúc tiến thương mại và các hoạt động khác liên quan đến thương mại. Đây là một phần quan trọng của nền kinh tế, giúp thúc đẩy sản xuất, lưu thông hàng hóa và đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng.

Theo Luật Thương mại Việt Nam 2005, hoạt động thương mại được định nghĩa là “hoạt động nhằm mục đích sinh lợi, bao gồm mua bán hàng hóa, cung ứng dịch vụ, đầu tư, xúc tiến thương mại và các hoạt động nhằm mục đích sinh lợi khác”.

Các hình thức hoạt động thương mại phổ biến:

1. Mua bán hàng hóa: Giao dịch mua và bán hàng hóa giữa các chủ thể kinh doanh.
2. Cung ứng dịch vụ thương mại: Cung cấp các dịch vụ hỗ trợ hoạt động kinh doanh như logistics, tư vấn, tài chính,…
3. Xuất nhập khẩu: Giao thương hàng hóa và dịch vụ giữa các quốc gia.
4. Đầu tư thương mại: Góp vốn, hợp tác kinh doanh nhằm sinh lợi.
5. Xúc tiến thương mại: Các hoạt động quảng cáo, khuyến mãi, hội chợ, triển lãm,…

Vai trò của hoạt động thương mại:

• Thúc đẩy sản xuất và tiêu dùng.
• Tạo điều kiện lưu thông hàng hóa giữa các vùng, quốc gia.
• Góp phần tăng trưởng kinh tế và tạo việc làm.
• Đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng và doanh nghiệp.

Tóm lại, hoạt động thương mại là nền tảng quan trọng của nền kinh tế, góp phần kết nối cung – cầu và thúc đẩy sự phát triển bền vững.

2. Các nguyên tắc cơ bản trong hoạt động thương mại

Cho đến nay, Luật Thương mại 2005 vẫn là văn bản pháp lý chính điều chỉnh hoạt động thương mại tại Việt Nam, bao gồm các nguyên tắc cơ bản trong hoạt động thương mại, được quy định từ Điều 10 đến Điều 15 như sau:

2.1. Nguyên tắc bình đẳng trước pháp luật trong hoạt động thương mại

– Mọi thương nhân, dù là cá nhân hay tổ chức, đều bình đẳng trong việc thực hiện quyền và nghĩa vụ thương mại theo quy định của pháp luật. Không có sự phân biệt đối xử giữa các loại hình doanh nghiệp hay nguồn vốn đầu tư.

Lưu ý: Theo khoản 1 Điều 6 Luật Thương mại 2005, thương nhân bao gồm tổ chức kinh tế được thành lập hợp pháp, cá nhân hoạt động thương mại một cách độc lập, thường xuyên và có đăng ký kinh doanh.

2.2. Nguyên tắc tự do, tự nguyện thỏa thuận trong hoạt động thương mại

– Các bên có quyền tự do thoả thuận không trái với các quy định của pháp luật, thuần phong mỹ tục và đạo đức xã hội để xác lập các quyền và nghĩa vụ của các bên trong hoạt động thương mại. Nhà nước tôn trọng và bảo hộ các quyền đó.

– Trong hoạt động thương mại, các bên hoàn toàn tự nguyện, không bên nào được thực hiện hành vi áp đặt, cưỡng ép, đe doạ, ngăn cản bên nào.

2.3. Nguyên tắc áp dụng thói quen trong hoạt động thương mại được thiết lập giữa các bên

– Trừ trường hợp có thoả thuận khác, các bên được coi là mặc nhiên áp dụng thói quen trong hoạt động thương mại đã được thiết lập giữa các bên đó mà các bên đã biết hoặc phải biết nhưng không được trái với quy định của pháp luật.

Lưu ý: Thói quen trong hoạt động thương mại là quy tắc xử sự có nội dung rõ ràng được hình thành và lặp lại nhiều lần trong một thời gian dài giữa các bên, được các bên mặc nhiên thừa nhận để xác định quyền và nghĩa vụ của các bên trong hợp đồng thương mại (khoản 3 Điều 3 Luật Thương mại 2005).

2.4. Nguyên tắc áp dụng tập quán trong hoạt động thương mại

-Trường hợp pháp luật không có quy định, các bên không có thoả thuận và không có thói quen đã được thiết lập giữa các bên thì áp dụng tập quán thương mại nhưng không được trái với những nguyên tắc quy định trong Luật Thương mại 2005 và trong Bộ luật Dân sự 2015.

Lưu ý: Tập quán thương mại là thói quen được thừa nhận rộng rãi trong hoạt động thương mại trên một vùng, miền hoặc một lĩnh vực thương mại, có nội dung rõ ràng được các bên thừa nhận để xác định quyền và nghĩa vụ của các bên trong hoạt động thương mại (khoản 4 Điều 3 Luật Thương mại 2005).

2.6. Nguyên tắc bảo vệ lợi ích chính đáng của người tiêu dùng

– Thương nhân thực hiện hoạt động thương mại có nghĩa vụ thông tin đầy đủ, trung thực cho người tiêu dùng về hàng hoá và dịch vụ mà mình kinh doanh và phải chịu trách nhiệm về tính chính xác của các thông tin đó.

– Thương nhân thực hiện hoạt động thương mại phải chịu trách nhiệm về chất lượng, tính hợp pháp của hàng hoá, dịch vụ mà mình kinh doanh.

2.7. Nguyên tắc thừa nhận giá trị pháp lý của thông điệp dữ liệu trong hoạt động thương mại

-Trong hoạt động thương mại, các thông điệp dữ liệu đáp ứng các điều kiện, tiêu chuẩn kỹ thuật theo quy định của pháp luật thì được thừa nhận có giá trị pháp lý tương đương văn bản.

Lưu ý: Theo khoản 5 Điều 3 Luật Thương mại 2005 thì thông điệp dữ liệu là thông tin được tạo ra, gửi đi, nhận và lưu giữ bằng phương tiện điện tử.

3. Những vấn đề quan trọng cần lưu ý trong hoạt động thương mại

Hoạt động thương mại là lĩnh vực quan trọng trong nền kinh tế, đòi hỏi doanh nghiệp và cá nhân tham gia phải tuân thủ nhiều nguyên tắc và quy định. Để hoạt động thương mại hiệu quả và bền vững, cần lưu ý một số vấn đề sau:

Thứ nhất, tuân thủ pháp luật thương mại. Mọi hoạt động kinh doanh phải thực hiện theo Luật Thương mại 2005 và các quy định liên quan. Doanh nghiệp cần đảm bảo hoàn tất thủ tục đăng ký kinh doanh, kê khai thuế, cũng như đáp ứng các yêu cầu về bảo vệ môi trường, lao động. Đặc biệt, với những ngành nghề kinh doanh có điều kiện như dược phẩm, tài chính, bất động sản, cần tuân thủ các điều kiện cụ thể theo quy định của pháp luật.

Thứ hai, tự do thỏa thuận nhưng không trái pháp luật. Các bên có quyền ký kết hợp đồng thương mại theo nguyên tắc tự nguyện, nhưng phải đảm bảo nội dung không vi phạm pháp luật, thuần phong mỹ tục và đạo đức kinh doanh. Để tránh rủi ro và tranh chấp, doanh nghiệp cần xây dựng hợp đồng rõ ràng, chặt chẽ và có các điều khoản bảo vệ quyền lợi đôi bên.

Thứ ba, cạnh tranh lành mạnh, không gian lận thương mại. Doanh nghiệp không được thực hiện các hành vi như quảng cáo sai sự thật, lôi kéo khách hàng bất chính, độc quyền thao túng giá cả. Việc tuân thủ Luật Cạnh tranh 2018 giúp đảm bảo môi trường kinh doanh minh bạch và tạo điều kiện cho doanh nghiệp phát triển bền vững.

Thứ tư, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. Hàng hóa và dịch vụ cung cấp ra thị trường cần đảm bảo chất lượng, nguồn gốc rõ ràng và thông tin minh bạch. Doanh nghiệp cần có chính sách bảo hành, đổi trả hợp lý và thực hiện nghĩa vụ giải quyết khiếu nại để tạo dựng lòng tin với khách hàng.

Thứ năm, quản lý rủi ro và giải quyết tranh chấp thương mại. Trong quá trình kinh doanh, doanh nghiệp cần xác định và phòng tránh các rủi ro về pháp lý, tài chính và thị trường. Khi xảy ra tranh chấp, nên ưu tiên phương thức thương lượng, hòa giải trước khi sử dụng đến trọng tài thương mại hoặc tòa án. Đối với hợp đồng quốc tế, doanh nghiệp cần đặc biệt chú ý các điều khoản về luật áp dụng, phương thức thanh toán và thuế quan.

Thứ sáu, bảo vệ sở hữu trí tuệ trong thương mại. Doanh nghiệp cần chủ động đăng ký nhãn hiệu, bản quyền, sáng chế để tránh bị xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ. Đồng thời, không được sử dụng hàng giả, hàng nhái, phần mềm lậu hoặc vi phạm bản quyền trong hoạt động kinh doanh.

Thứ bảy, ứng dụng công nghệ và thương mại điện tử. Việc tận dụng các nền tảng số giúp doanh nghiệp mở rộng thị trường và tăng cường hiệu quả kinh doanh. Tuy nhiên, khi tham gia thương mại điện tử, doanh nghiệp cần tuân thủ các quy định về bảo mật thông tin khách hàng, giao dịch trực tuyến và thanh toán điện tử theo Nghị định 52/2013/NĐ-CP.

Thứ tám, trách nhiệm xã hội và bảo vệ môi trường. Doanh nghiệp không chỉ quan tâm đến lợi nhuận mà còn cần thực hiện trách nhiệm với cộng đồng và môi trường. Việc áp dụng các mô hình kinh doanh bền vững, sử dụng nguyên liệu thân thiện và tuân thủ quy định về xử lý chất thải giúp tạo dựng hình ảnh doanh nghiệp có trách nhiệm trong xã hội.

Tóm lại, để hoạt động thương mại hiệu quả và phát triển bền vững, doanh nghiệp cần tuân thủ pháp luật, cạnh tranh lành mạnh, bảo vệ quyền lợi khách hàng và ứng dụng công nghệ hiện đại. Những yếu tố này không chỉ giúp doanh nghiệp hạn chế rủi ro mà còn nâng cao uy tín và sức cạnh tranh trên thị trường.

Nhìn chung, các nguyên tắc cơ bản trong hoạt động thương mại đóng vai trò nền tảng, đảm bảo tính minh bạch, công bằng và hiệu quả trong kinh doanh. Việc tuân thủ các nguyên tắc này không chỉ giúp doanh nghiệp hạn chế rủi ro pháp lý mà còn tạo dựng uy tín, nâng cao năng lực cạnh tranh trên thị trường. Với sự phát triển không ngừng của nền kinh tế, việc nắm vững và áp dụng đúng các quy định pháp luật về thương mại sẽ giúp doanh nghiệp hoạt động bền vững và phát triển lâu dài. Luật và Kế toán Việt Mỹ luôn sẵn sàng hỗ trợ doanh nghiệp trong việc tư vấn và thực hiện các thủ tục pháp lý, đảm bảo tuân thủ đúng quy định của pháp luật Việt Nam.

DỊCH VỤ LUẬT – TƯ VẤN THUẾ SỐ 1 HIỆN NAY

Dịch vụ Luật và Tư vấn thuế đáng tin cậy nhất hiện nay, được đánh giá cao bởi khách hàng và cung cấp các giải pháp phù hợp và chuyên nghiệp cho doanh nghiệp.

HOTLINE: 0972 393 735 (HỖ TRỢ 24/7)

YÊU CẦU TƯ VẤN YÊU CẦU BÁO GIÁ CHAT TRỰC TIẾP VỚI CHÚNG TÔI