Trong môi trường lao động ngày càng phát triển, việc đảm bảo quyền lợi và lợi ích hợp pháp của người lao động là một trong những vấn đề được đặt lên hàng đầu. Chính vì thế, tổ chức công đoàn ra đời nhằm đại diện và bảo vệ tiếng nói của người lao động trong doanh nghiệp. Tuy nhiên, nhiều người đặt câu hỏi: Doanh nghiệp bao nhiêu người phải thành lập công đoàn? Đây là vấn đề được quy định rõ trong pháp luật Việt Nam, song không phải ai cũng hiểu đúng và đầy đủ. Bài viết này của Luật và Kế toán Việt Mỹ sẽ làm rõ các quy định về việc thành lập công đoàn và vai trò của tổ chức này trong doanh nghiệp.

1. Khái quát về công đoàn

1.1. Định nghĩa công đoàn

Công đoàn là tổ chức chính trị – xã hội của giai cấp công nhân và người lao động, được thành lập trên cơ sở tự nguyện. Đây là tổ chức đại diện và bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của người lao động trong mối quan hệ lao động với người sử dụng lao động.

1.2. Mục tiêu và vai trò của công đoàn

Mục tiêu: Đảm bảo quyền lợi chính đáng của người lao động, góp phần xây dựng mối quan hệ lao động hài hòa, ổn định và tiến bộ trong doanh nghiệp.

Vai trò:

• Đại diện người lao động trong đối thoại và thương lượng với doanh nghiệp về các vấn đề như tiền lương, phúc lợi, điều kiện làm việc.
• Giám sát việc thực hiện pháp luật lao động, bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế và các chế độ khác liên quan đến người lao động.
• Tổ chức các hoạt động chăm lo đời sống vật chất, tinh thần cho đoàn viên công đoàn.

1.3. Chức năng chính của công đoàn

• Bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người lao động: Tham gia giải quyết tranh chấp lao động, đại diện người lao động tại tòa án hoặc các cơ quan chức năng.
• Đối thoại và thương lượng tập thể: Tham gia xây dựng thỏa ước lao động tập thể để nâng cao quyền lợi cho người lao động.
• Tổ chức các hoạt động xã hội: Văn hóa, thể thao, từ thiện nhằm tạo môi trường làm việc gắn kết.

2. Doanh nghiệp có bao nhiêu người lao động thì phải thành lập công đoàn?

Theo Luật Công đoàn 2012 và Bộ luật Lao động 2019, công đoàn là tổ chức tự nguyện của người lao động và không bắt buộc doanh nghiệp phải thành lập. Pháp luật không quy định doanh nghiệp cần đạt số lượng lao động cụ thể nào để phải thành lập công đoàn. Việc này phụ thuộc hoàn toàn vào nhu cầu và nguyện vọng của người lao động trong doanh nghiệp.

Để thành lập công đoàn cơ sở, Điều lệ Công đoàn Việt Nam quy định rằng cần ít nhất 5 đoàn viên công đoàn hoặc 5 người lao động đăng ký tham gia công đoàn. Khi có đủ số lượng này, người lao động có thể tiến hành thủ tục thành lập công đoàn và gửi hồ sơ đăng ký đến Liên đoàn Lao động cấp quận/huyện để được công nhận chính thức.

Người lao động trong doanh nghiệp có quyền tự do tham gia hoặc không tham gia công đoàn. Nếu có nhu cầu, họ có thể tự nguyện tổ chức và thành lập công đoàn cơ sở. Phía doanh nghiệp không được cản trở việc này mà phải tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động công đoàn, bao gồm việc cung cấp địa điểm, thời gian và hỗ trợ tài chính.

Ngoài ra, bất kể doanh nghiệp có công đoàn cơ sở hay chưa, họ vẫn phải đóng kinh phí công đoàn. Cụ thể, doanh nghiệp phải đóng 2% quỹ tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội, khoản kinh phí này nhằm hỗ trợ các hoạt động vì quyền lợi của người lao động.

Tóm lại, pháp luật không bắt buộc doanh nghiệp có bao nhiêu lao động thì phải thành lập công đoàn, nhưng nếu có ít nhất 5 người lao động mong muốn, họ hoàn toàn có quyền thành lập tổ chức này để bảo vệ quyền lợi chính đáng của mình.

3. Quy trình thành lập công đoàn diễn ra như thế nào?

Bước 1: Chuẩn bị điều kiện để thành lập công đoàn

• Số lượng người lao động: Doanh nghiệp cần có ít nhất 5 người lao động tự nguyện đăng ký tham gia công đoàn. Đây là điều kiện tối thiểu để tiến hành các bước thành lập công đoàn cơ sở.
• Nhu cầu của người lao động: Công đoàn được thành lập dựa trên sự tự nguyện và mong muốn của người lao động trong doanh nghiệp, không bị ép buộc hay cản trở bởi doanh nghiệp.

Bước 2: Xây dựng Ban vận động thành lập công đoàn

• Ban vận động: Một nhóm từ 2-3 người lao động có uy tín trong doanh nghiệp đứng ra làm đầu mối tổ chức các bước tiếp theo.
• Nhiệm vụ: Vận động, thuyết phục người lao động khác tham gia công đoàn, thu thập danh sách đoàn viên và tiến hành các thủ tục liên quan.

Bước 3: Tổ chức hội nghị thành lập công đoàn

• Hội nghị thành lập: Tổ chức cuộc họp với sự tham gia của các thành viên đã đăng ký tham gia công đoàn.
• Nội dung hội nghị:
  • Bầu Ban Chấp hành công đoàn cơ sở.
  • Thông qua kế hoạch hoạt động của công đoàn.
  • Quyết định các nội dung quan trọng khác liên quan đến tổ chức.

Bước 4: Gửi hồ sơ đăng ký đến Liên đoàn Lao động

• Hồ sơ gồm:
  • Văn bản đề nghị công nhận công đoàn cơ sở.
  • Biên bản hội nghị thành lập công đoàn.
  • Danh sách đoàn viên công đoàn.
  • Quyết định bầu Ban Chấp hành công đoàn cơ sở.
• Nơi gửi: Liên đoàn Lao động cấp quận/huyện nơi doanh nghiệp đặt trụ sở.

Bước 5: Công nhận và ra quyết định thành lập công đoàn

• Sau khi tiếp nhận hồ sơ, Liên đoàn Lao động sẽ thẩm định và ra quyết định công nhận công đoàn cơ sở.
• Công đoàn cơ sở chính thức được hoạt động sau khi nhận được quyết định công nhận.

Bước 6: Tổ chức hoạt động công đoàn

• Sau khi được công nhận, công đoàn cơ sở tiến hành triển khai các hoạt động theo kế hoạch đã đề ra.
• Các hoạt động bao gồm: bảo vệ quyền lợi người lao động, tham gia thương lượng tập thể, tổ chức các chương trình phúc lợi và giao lưu cho người lao động.

Quy trình thành lập công đoàn không quá phức tạp nhưng cần sự phối hợp chặt chẽ giữa người lao động và Liên đoàn Lao động địa phương để đảm bảo đúng quy định pháp luật.

4. Doanh nghiệp có bắt buộc hỗ trợ công đoàn không?

a. Trách nhiệm của doanh nghiệp theo quy định pháp luật

Theo Luật Công đoàn 2012 và Bộ luật Lao động 2019, doanh nghiệp có trách nhiệm hỗ trợ và tạo điều kiện thuận lợi để công đoàn cơ sở hoạt động hiệu quả. Cụ thể:

• Tạo điều kiện về thời gian và địa điểm: Doanh nghiệp phải bố trí địa điểm, thời gian và các điều kiện cần thiết khác để công đoàn tổ chức các hoạt động liên quan đến người lao động.
• Cung cấp thông tin: Doanh nghiệp cần hợp tác với công đoàn trong việc cung cấp thông tin liên quan đến lao động, như tiền lương, hợp đồng, hoặc các chính sách phúc lợi.

b. Nghĩa vụ đóng kinh phí công đoàn

• Kinh phí công đoàn: Doanh nghiệp bắt buộc phải đóng 2% quỹ tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội cho toàn bộ người lao động.
• Khoản kinh phí này là nghĩa vụ của doanh nghiệp, không phụ thuộc vào việc đã có công đoàn cơ sở hay chưa.

c. Hỗ trợ các hoạt động của công đoàn

Doanh nghiệp cần phối hợp với công đoàn để thực hiện các nội dung như:

• Tổ chức đối thoại định kỳ giữa người lao động và người sử dụng lao động.
• Thương lượng và ký kết thỏa ước lao động tập thể.
• Giải quyết tranh chấp lao động hoặc các vấn đề phát sinh trong quan hệ lao động.

d. Quyền hạn và giới hạn của doanh nghiệp

• Doanh nghiệp không được cản trở hoặc gây khó khăn cho việc thành lập và hoạt động của công đoàn.
• Tuy nhiên, doanh nghiệp có quyền yêu cầu công đoàn hoạt động đúng chức năng, nhiệm vụ và không làm ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất, kinh doanh.

e. Lợi ích khi doanh nghiệp hỗ trợ công đoàn

• Xây dựng mối quan hệ lao động hài hòa, giảm thiểu tranh chấp và xung đột.
• Góp phần nâng cao năng suất lao động và xây dựng hình ảnh doanh nghiệp tích cực.
• Đảm bảo tuân thủ pháp luật, tránh các chế tài xử phạt liên quan đến nghĩa vụ hỗ trợ công đoàn.

Công đoàn đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ quyền lợi và xây dựng môi trường lao động hài hòa, ổn định. Dù pháp luật không quy định cụ thể doanh nghiệp bao nhiêu người lao động phải thành lập công đoàn, nhưng nếu có ít nhất 5 người lao động mong muốn tham gia, họ hoàn toàn có quyền tổ chức công đoàn cơ sở. Việc thành lập công đoàn không chỉ giúp đảm bảo quyền lợi chính đáng của người lao động mà còn góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động và uy tín của doanh nghiệp. Do đó, cả người lao động và người sử dụng lao động nên tích cực phối hợp để xây dựng một tổ chức công đoàn mạnh mẽ, góp phần vào sự phát triển bền vững của doanh nghiệp và xã hội.

DỊCH VỤ LUẬT – TƯ VẤN THUẾ SỐ 1 HIỆN NAY

Dịch vụ Luật và Tư vấn thuế đáng tin cậy nhất hiện nay, được đánh giá cao bởi khách hàng và cung cấp các giải pháp phù hợp và chuyên nghiệp cho doanh nghiệp.

HOTLINE: 0972 393 735 (HỖ TRỢ 24/7)

YÊU CẦU TƯ VẤN YÊU CẦU BÁO GIÁ CHAT TRỰC TIẾP VỚI CHÚNG TÔI