Thành lập doanh nghiệp là quyền cơ bản của công dân theo quy định của pháp luật Việt Nam, tạo cơ hội tham gia kinh doanh và phát triển kinh tế. Tuy nhiên, không phải ai cũng được phép thực hiện quyền này. Vậy, ai không được thành lập doanh nghiệp? Đây là một câu hỏi quan trọng liên quan trực tiếp đến các quy định trong Luật Doanh nghiệp 2020. Việc xác định rõ các đối tượng bị hạn chế hoặc cấm thành lập doanh nghiệp không chỉ đảm bảo sự minh bạch trong hoạt động kinh doanh mà còn góp phần duy trì trật tự, an ninh kinh tế, xã hội. Hãy cùng Luật và Kế toán Việt Mỹ đi tìm câu trả lời.

1. Căn cứ pháp lý

• Luật Doanh nghiệp 2020 số 59/2020/QH14;
• Nghị định số 01/2021/NĐ-CP về đăng ký doanh nghiệp;
• Thông tư số 01/2021/TT-BKHĐT về hướng dẫn đăng ký doanh nghiệp.

2. Ai không được thành lập doanh nghiệp theo quy định pháp luật?

Theo khoản 2 Điều 17 Luật Doanh nghiệp 2020, pháp luật Việt Nam quy định rõ những tổ chức, cá nhân không được thành lập và quản lý doanh nghiệp nhằm bảo đảm tính minh bạch và công bằng trong hoạt động kinh doanh. Dưới đây là các trường hợp cụ thể:

Thứ nhất, cơ quan nhà nước và đơn vị lực lượng vũ trang nhân dân không được phép sử dụng tài sản nhà nước để thành lập doanh nghiệp nhằm kinh doanh thu lợi riêng cho đơn vị mình. Điều này nhằm ngăn chặn tình trạng lạm dụng nguồn lực công vào mục đích tư nhân.

Thứ hai, cán bộ, công chức, viên chức theo quy định của Luật Cán bộ, công chức và Luật Viên chức cũng bị cấm thành lập doanh nghiệp. Quy định này được đặt ra để tránh xung đột lợi ích và bảo đảm tính minh bạch trong hoạt động công vụ.

Thứ ba, sĩ quan, hạ sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp, công nhân quốc phòng, viên chức quốc phòng trong Quân đội nhân dân và Công an nhân dân cũng không được quyền thành lập doanh nghiệp. Tuy nhiên, ngoại lệ được áp dụng với trường hợp những người này được cử làm đại diện theo ủy quyền để quản lý phần vốn góp của Nhà nước tại doanh nghiệp.

Thứ tư, cán bộ lãnh đạo, quản lý nghiệp vụ trong doanh nghiệp nhà nước cũng bị hạn chế quyền thành lập doanh nghiệp khác. Điều này nhằm bảo đảm rằng các doanh nghiệp nhà nước hoạt động hiệu quả và không có sự xung đột lợi ích trong quản lý vốn.

Thứ năm, người chưa thành niên, người bị hạn chế hoặc mất năng lực hành vi dân sự, người có khó khăn trong nhận thức và làm chủ hành vi không được phép tham gia thành lập hoặc quản lý doanh nghiệp. Đây là nhóm đối tượng không đủ năng lực pháp lý để thực hiện các giao dịch kinh doanh.

Thứ sáu, người đang bị truy cứu trách nhiệm hình sự, đang chấp hành án phạt tù, hoặc đang bị áp dụng các biện pháp xử lý hành chính cũng bị cấm thành lập doanh nghiệp. Điều này bao gồm cả những người bị tòa án cấm đảm nhiệm chức vụ hoặc hành nghề theo quyết định pháp lý.

Thứ bảy, tổ chức không có tư cách pháp nhân không được tham gia thành lập doanh nghiệp tại Việt Nam. Điều kiện này bảo đảm rằng chỉ những tổ chức đủ tư cách pháp lý mới được phép tham gia hoạt động kinh doanh.

Cuối cùng, pháp nhân thương mại bị cấm kinh doanh hoặc cấm hoạt động trong một số lĩnh vực nhất định theo quy định của Bộ luật Hình sự cũng không được phép thành lập doanh nghiệp.

Những đối tượng nêu trên cũng không được quyền góp vốn, mua cổ phần, hoặc tham gia điều hành doanh nghiệp. Quy định này nhằm bảo vệ tính minh bạch và ngăn chặn các rủi ro pháp lý trong môi trường kinh doanh.

3. Người có chức vụ, quyền hạn sau khi về hưu có được thành lập doanh nghiệp hay không?

Căn cứ quy định tại điểm d khoản 2 Điều 20 Luật Phòng, chống tham nhũng 2018 có quy định như sau:

Quy tắc ứng xử của người có chức vụ, quyền hạn
…
2. Người có chức vụ, quyền hạn trong cơ quan, tổ chức, đơn vị không được làm những việc sau đây:
…
d) Thành lập, giữ chức danh, chức vụ quản lý, điều hành doanh nghiệp tư nhân, công ty trách nhiệm hữu hạn, công ty cổ phần, công ty hợp danh, hợp tác xã thuộc lĩnh vực mà trước đây mình có trách nhiệm quản lý trong thời hạn nhất định theo quy định của Chính phủ;

Như vậy, quan chức sau khi về hưu có thể thành lập doanh nghiệp. Tuy nhiên đối với lĩnh vực mà trước đây mình có trách nhiệm quản lý, thì phải chờ một khoảng thời hạn nhất định mới có thể tiến hành thành lập.

4. Hậu quả pháp lý khi vi phạm quy định thành lập doanh nghiệp

Dựa trên Điều 46 Nghị định 122/2021/NĐ-CP, các mức phạt đối với hành vi vi phạm quy định về thành lập doanh nghiệp được cụ thể hóa như sau:

– Phạt đối với hành vi không có quyền góp vốn nhưng vẫn thực hiện: Theo Điều 46 Nghị định 122/2021/NĐ-CP, người không có quyền tham gia góp vốn, mua cổ phần, phần vốn góp trong doanh nghiệp nhưng vẫn thực hiện sẽ bị phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 30.000.000 đồng. Đây là mức phạt áp dụng đối với tổ chức, trong khi cá nhân vi phạm sẽ bị phạt bằng một nửa mức này.

– Phạt khi không đảm bảo số lượng thành viên, cổ đông theo quy định: Doanh nghiệp không đáp ứng đủ số lượng thành viên hoặc cổ đông theo quy định pháp luật sẽ bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng. Vi phạm này thường xảy ra trong quá trình thành lập hoặc duy trì hoạt động của công ty.

– Phạt hành vi vi phạm hình thức góp vốn: Các hành vi góp vốn, đăng ký góp vốn, mua cổ phần hoặc phần vốn góp không đúng hình thức theo quy định sẽ bị phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 30.000.000 đồng. Mức phạt này nhằm bảo đảm các giao dịch góp vốn được thực hiện minh bạch và đúng pháp luật.

– Phạt hành vi vi phạm về điều chỉnh vốn và định giá tài sản góp vốn: Các hành vi như không thực hiện thủ tục điều chỉnh vốn, không thay đổi thành viên hoặc cổ đông sáng lập sau thời hạn góp vốn, hoặc cố ý định giá tài sản góp vốn không đúng giá trị sẽ bị phạt từ 30.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng. Những vi phạm này gây sai lệch thông tin và ảnh hưởng đến sự minh bạch của doanh nghiệp.

– Phạt hành vi kinh doanh trái pháp luật: Hoạt động kinh doanh dưới hình thức doanh nghiệp mà không đăng ký, hoặc tiếp tục kinh doanh khi đã bị thu hồi giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp, bị yêu cầu tạm ngừng hoặc đình chỉ hoạt động, sẽ bị phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng. Đây là một trong những mức phạt cao nhất, nhấn mạnh tính nghiêm trọng của hành vi.

– Xử lý vi phạm liên quan đến thuế: Nếu doanh nghiệp vi phạm các quy định pháp luật về thuế, mức xử phạt sẽ được áp dụng theo quy định riêng trong lĩnh vực thuế. Các chế tài này nhằm bảo đảm tuân thủ nghĩa vụ tài chính của doanh nghiệp với nhà nước.

Lưu ý: Tất cả các mức phạt trên được áp dụng cho tổ chức vi phạm, trong khi cá nhân vi phạm sẽ chịu mức phạt bằng một nửa so với tổ chức. Việc tuân thủ các quy định này là cần thiết để tránh các hậu quả pháp lý và duy trì sự minh bạch trong hoạt động kinh doanh.

Như vậy, quy định về những đối tượng không được thành lập doanh nghiệp là cần thiết để bảo đảm tính minh bạch, công bằng và trật tự trong hoạt động kinh doanh. Việc nắm rõ các quy định này sẽ giúp tổ chức, cá nhân tránh các vi phạm pháp luật không đáng có, đồng thời xây dựng nền tảng vững chắc cho doanh nghiệp ngay từ bước khởi đầu.

Nếu bạn đang có nhu cầu tìm hiểu thêm về thủ tục pháp lý hoặc cần hỗ trợ trong việc thành lập công ty, dịch vụ thành lập công ty của Luật và Kế toán Việt Mỹ luôn sẵn sàng đồng hành, giúp bạn thực hiện các bước một cách nhanh chóng, chính xác và tiết kiệm chi phí.

DỊCH VỤ LUẬT – TƯ VẤN THUẾ SỐ 1 HIỆN NAY

Dịch vụ Luật và Tư vấn thuế đáng tin cậy nhất hiện nay, được đánh giá cao bởi khách hàng và cung cấp các giải pháp phù hợp và chuyên nghiệp cho doanh nghiệp.

HOTLINE: 0981 345 339 (HỖ TRỢ 24/7)

YÊU CẦU TƯ VẤN YÊU CẦU BÁO GIÁ CHAT TRỰC TIẾP VỚI CHÚNG TÔI